नेपालगन्ज । हाल त्रिभुवन विश्वविद्यालयका विभिन्न आंगिक क्याम्पसहरूको प्रमुख पदका लागि विज्ञापन गरेको छ । यसरी गरिएको विज्ञापनमा कार्य योजना पनि माग गरिएको छ । क्याम्पसको समग्र विकासमा क्याम्पस प्रमुखको नेतृत्वदायी भूमिका रहेको हुन्छ । त्यसकारण सो कार्य योजनामा बिभिन्न कुराहरू समेटिनु आवश्यक रहेको हुन्छ । ती विविध पाटाहरू लाई समावेश गर्दै यो कार्य योजनाको प्रारुप तयार गर्ने जमर्को गरिएको छ ।
प्रस्तुत कार्य योजनाले क्याम्पसको शैक्षिक, प्रशासनिक, भौतिक र वित्तीय विकासका सबै आयामहरूलाई समेट्नुपर्छ। क्याम्पस प्रमुखको भूमिकामा प्रभावकारी कार्यान्वयनका लागि दीर्घकालीन दृष्टिकोण, विशेष रणनीतिहरू, र व्यावहारिक योजनाहरू प्रस्तुत गर्न आवश्यक छ। यस लेखमा, क्याम्पसको समग्र सुधार र प्रगतिको लागि विभिन्न योजनाहरूको व्याख्या प्रस्तुत गरिएको छ।
१) शैक्षिक सुधारको रणनीति
क) अनलाइन र हाइब्रिड शिक्षण विधिहरूको प्रयोगः
अनलाइन र हाइब्रिड मोडमा शिक्षणको प्रभावकारिता बढाउने योजना बनाइनेछ। यसका लागि, समर्पित प्लेटफर्म र स्रोतहरूको व्यवस्था गरिनेछ। अनलाइन शिक्षण उपकरणहरूको प्रभावकारी उपयोग गरेर विद्यार्थीहरूको पहुँचलाई सुनिश्चित गर्नेछ।
ख) अनुसन्धान र नवप्रवर्तनको प्रवर्द्धनः
अनुसन्धान केन्द्रहरूको स्थापना र अनुसन्धान अनुदानको पहुँच बढाउने योजनासँग, अनुसन्धान परियोजनाहरूलाई प्रोत्साहित गरिनेछ। अनुसन्धानमा संलग्न विद्यार्थी र शिक्षकहरूको संलग्नता वृद्धि गर्न विशेष पहल गरिनेछ।
ग) शिक्षक र विद्यार्थीहरूको क्षमता वृद्धिः
शिक्षकहरूको पेशागत विकासका लागि नियमित तालिम र कार्यशालाहरू आयोजना गरिनेछ। विद्यार्थीहरूको व्यक्तिगत विकास र करियर परामर्शका लागि सहायक कार्यक्रमहरू सञ्चालन गरिनेछ। शिक्षक र विद्यार्थीहरूको सृजनात्मक क्षमताको अभिवृद्धि गर्न योजना बनाइनेछ।
घ) शिक्षण विधिहरूमा नवीनता र प्रभावकारीताः
आधुनिक शिक्षण विधिहरूको प्रयोग गरेर कक्षा शिक्षणलाई प्रभावकारी र आकर्षक बनाउन नयाँ योजनाहरू तयार गरिनेछ। समर्पित शिक्षण पद्धतिहरूको विकास र परीक्षण गरिनेछ।
२) प्रशासनिक सुधार र कार्यक्षमता वृद्धि
क) डिजिटल व्यवस्थापन प्रणालीको कार्यान्वयनः
प्रशासनिक प्रक्रियामा डिजिटल टेक्नोलोजीको प्रयोग गरेर, प्रक्रियाहरूलाई पारदर्शी र दक्ष बनाउने योजना बनाइएको छ। प्रशासनिक प्रणालीको डिजिटलीकरणमा विशेष ध्यान दिनेछ।
ख) प्रशासनिक प्रबंधन र निगरानी सुधारः
प्रशासनिक प्रक्रिया र प्रणालीहरूको नियमित मूल्याङ्कन गरी सुधारका उपायहरूको कार्यान्वयन गरिनेछ। निगरानी र मूल्याङ्कन प्रणालीहरूको स्थापनाले कार्यक्षमता वृद्धि गर्नेछ।
ग) कर्मचारीहरूको क्षमता र विकासः
नियमित प्रशिक्षण र विकास कार्यक्रमहरू मार्फत कर्मचारीहरूको क्षमता वृद्धि गरिनेछ, र उत्कृष्ट कार्यको मान्यता प्रणाली लागू गरिनेछ। कर्मचारीहरूको क्षमता र पेशागत सीपमा वृद्धि ल्याउन विशेष योजना बनाइनेछ।
घ) प्रभावकारी बजेट व्यवस्थापनः
बजेटको प्रभावकारी योजना र व्यवस्थापनमार्फत, खर्च र आयको पारदर्शिता सुनिश्चित गरिनेछ। बजेट व्यवस्थापनका विभिन्न विधिहरू र औजारहरूको परिचय गराइनेछ।
ङ) प्रशासनिक पारदर्शिता र पारदर्शी रिपोर्टिङः
प्रशासनिक निर्णय र गतिविधिहरूमा पारदर्शिता ल्याउने उद्देश्यले नियमित रिपोर्टिङ र फिडब्याक प्रणालीको स्थापना गरिनेछ। पारदर्शी रिपोर्टिङ प्रणालीको माध्यमले प्रशासनिक क्रियाकलापको स्पष्टता सुनिश्चित गरिनेछ।
३) भौतिक पूर्वाधार र सुविधाहरूको सुधार
क) भौतिक संरचनाको सुधार र नयाँ निर्माणः
कक्षाकोठा, प्रयोगशाला, पुस्तकालय, र खेलकुद सुविधाहरूको मर्मत र नवीकरण गरिनेछ, साथै नयाँ संरचनाहरूको निर्माण योजनाबद्ध गरिनेछ। क्याम्पसको भौतिक पूर्वाधारमा सुधार र विकासलाई प्राथमिकता दिइनेछ।
ख) स्मार्ट कक्षा र आधुनिक उपकरणहरूको व्यवस्थापनः
स्मार्ट कक्षाहरूको स्थापन र आधुनिक शिक्षण उपकरणहरूको खरीददारी र व्यवस्थापन गरिनेछ। शिक्षण प्रक्रियामा नवीनतम प्रविधिको समावेश गरिनेछ।
ग) स्वच्छता र हरियालीको प्रवर्द्धनः
वृक्षारोपण र प्लास्टिकमुक्त कार्यक्रमहरूको सञ्चालन गरेर, क्याम्पसको वातावरणलाई स्वस्थ र हराभरा बनाउने योजना बनाइएको छ। स्वच्छता र हरियालीका पहलहरूको कार्यान्वयन गरिनेछ।
घ) डिजिटल प्रविधिको एकीकरणः
अनलाइन पुस्तकालय, वाई(फाई सेवा, र अन्य डिजिटल सुविधा प्रणालीहरूको स्थापना गरेर, शिक्षण र प्रशासनिक प्रक्रियामा सुधार गरिनेछ। डिजिटल प्रविधिको प्रभावकारी उपयोगलाई सुनिश्चित गरिनेछ।
४) वित्तीय स्रोत व्यवस्थापन र विविधीकरण
क) स्रोत परिचालन र विविधीकरणः
आन्तरिक र बाह्य स्रोतहरूको परिचालनका लागि अनुदान र सहयोग कार्यक्रमहरूको आयोजना गरिनेछ। अतिरिक्त आयका स्रोतहरूको रूपमा पेशागत तालिम र शैक्षिक परामर्श कार्यक्रमहरूको सञ्चालन गरिनेछ। वित्तीय स्रोतहरूको विविधीकरणका पहलहरू लागू गरिनेछ।
ख) दीर्घकालीन वित्तीय योजनाः
क्याम्पसको वित्तीय स्थायित्वको लागि दीर्घकालीन वित्तीय योजना निर्माण गरिनेछ, जसमा आर्थिक विपन्न विद्यार्थीहरूको लागि छात्रवृत्ति कार्यक्रमहरूको स्थापना पनि समावेश हुनेछ। दीर्घकालीन वित्तीय योजना तयार गर्दै वित्तीय संकटको सामना गर्न सक्षम हुने व्यवस्था गरिनेछ।
ग) वित्तीय पारदर्शिता र निगरानीः
वित्तीय गतिविधिहरूमा पारदर्शिता ल्याउने उद्देश्यले नियमित लेखापरीक्षण र वित्तीय रिपोर्टिङको व्यवस्था गरिनेछ। पारदर्शी वित्तीय प्रबंधन प्रणालीको कार्यान्वयन गरिनेछ।
घ) स्रोतहरूको प्रभावकारी व्यवस्थापनः
क्याम्पसको वित्तीय स्रोतहरूको प्रभावकारी व्यवस्थापनमार्फत आर्थिक स्थायित्व र समृद्धि सुनिश्चित गरिनेछ। स्रोतहरूको रणनीतिक उपयोग र प्राथमिकतामा आधारित योजना बनाईनेछ।
५) सामाजिक समावेशिता र सम्बन्ध सुदृढीकरण
क) समुदायसँगको सहकार्य र साझेदारीः
स्थानीय समुदायसँग सहकार्य गर्दै, विभिन्न शैक्षिक र सामाजिक कार्यक्रमहरूको आयोजना गरिनेछ, जसले क्याम्पसलाई समुदायको आवश्यकतासँग समन्वय गराउनेछ। सामुदायिक सहभागिता र साझेदारीका योजनाहरू विकसित गरिनेछन्।
ख) विद्यार्थी र अभिभावकसँगको संवादः
नियमित संवाद, फिडब्याक सत्रहरू, र परामर्श कार्यक्रमहरूको आयोजना गरी विद्यार्थी र अभिभावकसँगको सम्बन्धलाई मजबुत बनाइनेछ। अभिभावकहरूको सक्रिय सहभागिता र समर्थनलाई प्रोत्साहित गरिनेछ।
ग) समावेशी शैक्षिक वातावरण सिर्जनाः
सबै विद्यार्थीलाई समान अवसर र पहुँच उपलब्ध गराउन विशेष पहल गरिनेछ, जसले समावेशी र विविधतापूर्ण शैक्षिक वातावरण सुनिश्चित गर्नेछ। समावेशिता र विविधता सम्बन्धी नीतिहरू लागू गरिनेछन्।
घ) सामाजिक उत्तरदायित्वका कार्यक्रमहरूः
समाजमा सकारात्मक प्रभाव पार्ने विविध कार्यक्रमहरूको आयोजना गरेर क्याम्पसको सामाजिक उत्तरदायित्व पूरा गरिनेछ। सामाजिक उत्थान र विकासका पहलहरू समेटिनेछन्।
६) प्रविधि र नवप्रवर्तनको प्रवर्द्धन
क) प्रविधि र नवप्रवर्तनको समावेशः
स्मार्ट कक्षा, अनलाइन शिक्षण, र डिजिटल टूलहरूको प्रयोगबाट शिक्षण प्रक्रियामा नवप्रवर्तन ल्याउने योजनासँग, विद्यार्थीहरूको शैक्षिक अनुभवलाई समृद्ध बनाइनेछ। प्रविधि र नवप्रवर्तनको प्रयोगलाई प्राथमिकता दिइनेछ।
ख) ई-गवर्नेन्स प्रणालीको विकासः
प्रशासनिक प्रक्रियामा पारदर्शिता र कार्यक्षमता सुनिश्चित गर्न ई(गवर्नन्स प्रणालीको स्थापना गरिनेछ। ई(गवर्नन्सका विधिहरू र कार्यान्वयन योजनाहरू प्रस्तुत गरिनेछन्।
ग) प्रविधिको उपयोगमा प्रशिक्षणः
शिक्षक र कर्मचारीहरूको प्रविधिको उपयोगमा प्रशिक्षण दिइनेछ, जसले शिक्षण र प्रशासनमा प्रविधिको प्रभावकारी उपयोग सुनिश्चित गर्नेछ। प्रविधिको प्रयोगमा दक्षता विकासका तालिमहरू सञ्चालन गरिनेछन्।
घ) अनलाइन शैक्षिक स्रोतहरूको पहुँचः
अनलाइन स्रोतहरूको पहुँच विस्तार गरेर, विद्यार्थीहरूको अध्ययनमा सहयोग पुर्याउनेछ र शैक्षिक सामग्रीमा सजिलै पहुँच प्राप्त हुनेछ। अनलाइन स्रोतहरूको व्यवस्थापन र सुधार गरिनेछ।
७) विद्यार्थी समर्पण र सन्तुष्टिः
क) विद्यार्थी सेवा र समर्थनः
विद्यार्थीहरूको समस्याको समाधान र सहयोगको लागि समर्पित कक्षाको व्यवस्था गरिनेछ, जसले विद्यार्थीहरूको सन्तुष्टि र समर्पणलाई प्रोत्साहन गर्नेछ। विद्यार्थी सेवाहरूको सुधार र विस्तार गरिनेछ।
ख) करियर परामर्श र विकासः
विद्यार्थीहरूको करियर योजनाका लागि परामर्श सेवा र पेशागत विकासका कार्यक्रमहरूको आयोजना गरिनेछ। करियर परामर्श र मार्गदर्शनका नयाँ पहलहरू प्रस्तुत गरिनेछ।
ग) विद्यार्थीहरूको भलाइको कार्यक्रमहरूः
स्वस्थ जीवनशैली र मानसिक स्वास्थ्यको प्रवर्द्धन गर्ने कार्यक्रमहरूको सञ्चालन गरिनेछ। विद्यार्थीहरूको समग्र भलाइ र स्वास्थ्यलाई प्राथमिकता दिइनेछ।
८) गुणस्तर र समिक्षा प्रणाली
क) गुणस्तर सुनिश्चितताः
शैक्षिक गुणस्तर र प्रभावकारिता सुनिश्चित गर्न क्याम्पसको नियमित मूल्याङ्कन र सुधारका योजनाहरू लागू गरिनेछन्। गुणस्तरको मानक र नीतिहरूलाई अपनाइनेछ।
ख) फिडब्याक र समिक्षाः
शिक्षक, विद्यार्थी, र अन्य स्टेकहोल्डरहरूबाट नियमित फिडब्याक संकलन गरिनेछ, र तदनुसार सुधारका योजना बनाइनेछन्। समिक्षा प्रणालीको स्थापनासँग गुणस्तरमा सुधार गरिनेछ।
ग) गुणस्तरका मानकहरूको पालनः
गुणस्तरका मानकहरूको अनुपालन सुनिश्चित गर्न निगरानी र मूल्याङ्कन प्रणालीको स्थापना गरिनेछ। गुणस्तरको नियमित मूल्याङ्कन र मूल्यांकन गरिनेछ।
९) अन्तर्राष्ट्रिय साझेदारी र सहकार्य
क) अन्तर्राष्ट्रिय शैक्षिक साझेदारीः
अन्तर्राष्ट्रिय विश्वविद्यालय र संस्थासँग शैक्षिक साझेदारी र सहकार्यको योजनाहरू बनाइनेछन्, जसले अध्ययन र अनुसन्धानमा विविधता ल्याउनेछ। अन्तर्राष्ट्रिय क्याम्पस सहकार्यलाई प्रोत्साहित गरिनेछ।
ख) विदेशी विद्यार्थीहरूको आकर्षणः
विदेशी विद्यार्थीहरूको लागि विशेष कार्यक्रम र सुविधाहरूको स्थापना गरेर क्याम्पसलाई अन्तर्राष्ट्रिय स्तरमा आकर्षक बनाइनेछ। विदेशी विद्यार्थीहरूको लागि छात्रवृत्ति र सहायता कार्यक्रमहरूको आयोजना गरिनेछ।
ग) अन्तर्राष्ट्रिय सम्मेलन र कार्यशालाः
अन्तर्राष्ट्रिय सम्मेलन र कार्यशालाको आयोजना गरेर क्याम्पसको अन्तर्राष्ट्रिय उपस्थिति र सञ्जाललाई वृद्धि गरिनेछ। अन्तर्राष्ट्रिय स्तरमा क्याम्पसको प्रोफाइल बढाइनेछ।
१०) नवप्रवर्तन र उद्यमशीलता
क) उद्यमशीलता कार्यक्रमहरूको प्रवर्द्धनः
विद्यार्थीहरूमा उद्यमशीलता र नवप्रवर्तनको भावना विकास गर्न विशेष कार्यक्रम र कार्यशालाहरूको आयोजना गरिनेछ। उद्यमशीलता शिक्षा र समर्थनका कार्यक्रमहरू बढाइनेछन्।
ख) स्टार्टअप इन्क्युबेटर र सहयोगः
विद्यार्थी र युवा उद्यमीहरूको लागि स्टार्टअप इन्क्युबेटर र सहयोगी कार्यक्रमहरूको स्थापना गरिनेछ। उद्यमशीलता परियोजनाहरूको समर्थन र वित्तीय सहायता प्रदान गरिनेछ।
ग) औद्योगिक र व्यवसायिक साझेदारीः
उद्योग र व्यवसायिक संस्थासँग साझेदारी गरेर, अध्ययन र व्यावसायिक अनुभवलाई एकीकृत गरिनेछ। व्यवसायिक साझेदारी र इन्टर्नशिप अवसरहरूको व्यवस्था गरिनेछ।
यस योजनाले क्याम्पसलाई प्रभावकारी र समग्र विकासमा वृद्धि ल्याउनेछ। दीर्घकालीन दृष्टिकोण र व्यावहारिक योजनाको समावेश गर्नाले क्याम्पस प्रमुखको भूमिकामा प्रभावकारी सुधार र विकासको सम्भावना सुनिश्चित गरिनेछ।
(लेखक महेन्द्र बहुमुखी क्याम्पस नेपालगन्ज आंशिक प्राध्यापक हुन् ।)
प्रतिक्रिया