किन बढ्दै छ आइभिएफ ?

काठमाडौँ । सन् १९७८ जुलाई २५ रातको करिब ११स् ३० बजे इंग्ल्याण्डको म्यानचेस्टर जिल्ला अस्पताल बाहिर भीड जम्मा भएको थियो । यो भीडमा बिरामी र तिनका परिवार होइन डाक्टर र पत्रकार थिए । लेबर रुमबाट बालिका जन्मिएको खबर आयो । सबैजना खुशीले उफ्रिए । भोलिपल्ट संसारभरका पत्रपत्रिकाको हेडलाइन थियो– ‘विश्वको पहिलो टेस्ट ट्युब बेबीको जन्म ।

त्यसयता यही दिन अर्थात् जुलाई २५ लाई विश्व भ्रूणविज्ञान दिवसका रूपमा मनाइन्छ ।

यो चिकित्सा र विज्ञान को दुनिया मा एक ठूलो उपलब्धि थियो । यो अद्भुत उपलब्धि स्त्री रोग विशेषज्ञ प्याट्रिक स्टेप्टो र वैज्ञानिक रोबर्ट एडवर्ड्सले गरेका थिए । उनले १० वर्षमा २८२ असफलतापछि यो सफलता पाएका थिए । ति बालिकाको नाम लुइस ब्राउन थियो ।

एक दिन थियो र आज हरेक वर्ष ५ लाखभन्दा बढी टेस्ट ट्युब उत्पादन हुन्छ । विश्व स्वास्थ्य संगठनका अनुसार सन् २०१८ सम्ममा विश्वमा ८० लाखभन्दा बढी टेस्ट ट्युब बेबीको जन्म भइसकेको छ । यो प्रवृत्ति तीव्र गतिमा बढिरहेको छ ।

विज्ञानले अनगिन्ती मानिसहरूलाई आमाबाबु बन्ने खुशी दिएको छ, जसको लागि प्राकृतिक सीमाहरूका कारण यो सम्भव थिएन । यहाँ ध्यान दिनु पर्ने कुरा के हो भने हाम्रो बानी र खराब जीवनशैली विश्वभरि नै घट्दो प्रजनन दरको लागि धेरै हदसम्म जिम्मेवार छ ।

पछिल्लो समय प्रजननमा समस्या भएपछि बच्चा जन्माउन आइभीएफको प्रयोग निकै बढेको देखिएको छ ।

आइभिएफ व्यवसायको तीव्र वृद्धिको कारण हाम्रो खराब जीवनशैली, खराब खानपान, कम शारीरिक गतिविधि र रक्सी र चुरोटको लत हो । यसका अलावा सचेतना पनि ठूलो कारण हो । यसअघि बाँझोपन भएमा यसको उपचारबारे मानिसहरूलाई जानकारी थिएन । यसअघि आइभिएफमार्फत बच्चा जन्माउनु परम्परा र धर्मको विरुद्धमा रहेको बताइन्थ्यो । समयसँगै मानिसहरूमा चेतना बढ्दै गएको छ र उनीहरू उपचारका लागि अगाडि बढिरहेका छन् ।

पुरुष र महिला दुवैमा बाँझोपनको विभिन्न कारणहरू छन् । यदि महिला वा पुरुष दुवैमा बाँझोपनको समस्या छ भने प्राकृतिक रूपमा बच्चा जन्माउन सम्भव हुँदैन । यस्तो अवस्थामा आइभिएफ प्रविधिको सहारा लिनुपर्छ ।

एलाइड मार्केट रिसर्चको एक रिपोर्टमा, २०२३ सम्म, विश्वव्यापी आइभीएफ सेवा बजारको व्यापार २।५६ लाख करोड रुपैयाँ बराबरको रहेको उल्लेख छ । सन् २०३३ सम्ममा यो बढेर ६।४ लाख करोड रुपैयाँ पुग्ने अनुमान गरिएको छ ।

यसको मतलब यो अवधिमा यो व्यवसाय ९.३ प्रतिशतको चक्रवृद्धि वार्षिक वृद्धि दरमा बढ्नेछ । यस प्रतिवेदनमा आइभीएफ सेवाको व्यापार बढ्नुको पछाडि धेरै कारणहरू पनि उल्लेख गरिएको छ, जसका कारण मानिसहरूमा बाँझोपन बढिरहेको छ ।

पुरुष र महिला दुवैमा बाँझोपनको विभिन्न कारणहरू छन् । यदि महिला वा पुरुष दुवैमा बाँझोपनको समस्या छ भने प्राकृतिक रूपमा बच्चा जन्माउन सम्भव हुँदैन । यस्तो अवस्थामा आइभिएफ प्रविधिको सहारा लिने गरिएको छ ।