चीनको उदयलाई पश्चिमले अवसरको रूपमा हेर्नुपर्छ

ग्लोबल साउथ, ब्रिक्स र बेल्ट एन्ड रोड इनिसियटिभसँग जोडिएका देशहरूको विकासले पुरानो, एकध्रुवीय संसारबाट बहुध्रुवीय संसारमा संक्रमणको प्रतिनिधित्व गर्दछ । यो संक्रमण रोक्न नसकिने छ र यसले विश्वव्यापी अर्थतन्त्रमा ठूलो योगदान पु-याउँछ ।

दुर्भाग्यवश, चीनको द्रुत विकासलाई पश्चिमाहरूले प्रायः शङ्काको दृष्टिले हेर्छन्, जसले अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्ध र अन्तर्राष्ट्रिय व्यापारमा शून्य–सम खेलहरूमा संलग्न रहन्छ ।

तर त्यहाँ अर्को तरिका छ जसमा देशहरू एकअर्कासँग इन्गेज हुन सक्छन् – त्यो हो, पारस्पारिक विजयको (Win Win) दृष्टिकोण, जहाँ एक देशको वृद्धि र विकासले अन्य देशहरूलाई पनि फाइदा पु-याउँछ । देशहरू बीचको सम्बन्धले प्रतिस्पर्धी वा साझेदारको आकार लिन सक्छ भन्ने कुरा म बुझ्छु । प्रतिस्पर्धीहरु बीचको प्रतिस्पर्धा शून्य योग–खेलको अंश हो । दुर्भाग्यवश, पश्चिमले देश–देशको सम्बन्धलाई प्रतिस्पर्धाको रूपमा मात्र देख्न थालेको छ । अर्कोतर्फ, पारस्परिक लाभको पछि लाग्ने देशहरूले देश–देशको सम्बन्धलाई साझेदारीको रूपमा हेर्छन् ।

चीनको आर्थिक वृद्धिले चिनियाँ जनताको जीवनमा सुधार ल्याएको छ । वस्तु तथा सेवाको बढ्दो मागसँगै ठूलो बजार सिर्जना गरेको छ । चीनमा बढ्दो मध्यम आय समूहले उच्च गुणस्तरका पश्चिमी उत्पादनहरूको लागि आकर्षक बजार खोलेको छ ।

तसर्थ, संयुक्त राज्य अमेरिकाको नेतृत्वमा पश्चिमले व्यापारलाई शून्य राशिको खेल होइन भन्ने कुरा स्वीकार गर्नुपर्छ । चीनको अर्थतन्त्रको वृद्धिले विश्वव्यापी मागलाई उत्प्रेरित गर्छ । निर्यातका लागि नयाँ अवसरहरू प्रदान गरेर व्यापारिक साझेदारहरूलाई फाइदा पु-याउँछ । वास्तवमा, युरोपेली संघका कम्पनीहरूले विलासिताका सामानहरू, अटोमोटिभ उत्पादनहरू र उच्च–अन्तको उत्पादन (high end manufacturing) को लागि चीनको मागमा पूँजी लगानी गर्दै आएका छन् र यसलाई जारी राख्न सक्छन् । व्यापार सम्बन्धलाई बढावा दिएर र व्यापार अवरोधहरू घटाएर, ईयू र चीनले पारस्परिक आर्थिक समृद्धि हासिल गर्न सक्छन्।

केही पश्चिमी देशहरूले बेल्ट एण्ड रोड इनिसिएटिभलाई बदनाम गर्ने प्रयास गरे पनि पूर्वाधार लगानी र विकासका लागि महत्वपूर्ण अवसरहरू सिर्जना गरेको छ ।

शून्य योग खेल मानसिकता भनेको एक पक्षको लाभ हुँदा अर्को पक्षको घाटामा जाने हो यो पुरानो र प्रतित्युपादक दृष्टिकोण हो । यसको सट्टा, देशहरूले अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्धमा साझा रुपमा जित्ने दृष्टिकोण अपनाउनुपर्छ । चीनसँग सहकार्य गरेर ईयू र बाँकी पश्चिमले सबै पक्षलाई फाइदा मिल्ने अवसर पाउन सक्छन् । यो सहयोगी मानसिकताले एक वातावरणलाई बढावा दिन्छ जहाँ नप्रवर्तन, स्रोत र वृद्धि साझा गरिन्छ, जसले समग्र समृद्धिको लागि नेतृत्व गर्दछ ।

टेक्नोलोजी र नवप्रवर्तनमा चीनको महत्वपूर्ण लगानीले यसलाई ५जी, नवीकरणीय ऊर्जा र कृत्रिम बौद्धिकता (Artificial Intelligence) जस्ता क्षेत्रहरूमा विश्वव्यापी नेतृत्वमा परिवर्तन गरेको छ । यी क्षेत्रमा चीनसँगको सहकार्यले पश्चिमको प्राविधिक विकासलाई प्रोत्साहित गर्न सक्छ र संयुक्त उद्यम र अनुसन्धान साझेदारीले साझा ज्ञान, सुधारिएको प्रविधि र थप आविष्कारहरू ल्याउन सक्छ ।

नवीकरणीय ऊर्जा प्रविधिमा चीनले गरेको प्रगतिबाट युरोपले आफ्नो महत्वाकांक्षी जलवायु लक्ष्यहरू पूरा गर्न लाभान्वित हुन सक्छ, किनभने अनुसन्धान र विकासमा सहयोगी प्रयासहरूले मात्रै विश्वव्यापी दिगोपनमा योगदान पुर्याउने हरित प्रविधिहरू अपनाउने कार्यलाई तीव्र बनाउन सक्छ । यो नै एक पारस्पारिक विजयी दृष्टिकोणको सार हो, जहाँ दुबै पक्षहरूले आफ्नो प्राविधिक क्षमताहरू अगाडि बढाउँछन् र विश्वव्यापी चुनौतीहरूलाई सँगै सम्बोधन गर्छन् ।

चीनको विकासले आफ्नो वित्तीय बजारको विस्तारलाई पनि निम्त्याएको छ, जसले पश्चिमी लगानीकर्ताहरूको लागि नयाँ अवसरहरू सिर्जना गरेको छ । चीनको वित्तीय क्षेत्रको उदारीकरणले आकर्षक लगानीका अवसरहरू प्रदान गर्दै विदेशी सहभागिता बढाउन अनुमति दिन्छ । जस्तै, ईयूका वित्तीय संस्थाहरूले विश्वको सबैभन्दा गतिशील अर्थतन्त्रहरू मध्ये एकमा आफ्नो पोर्टफोलियोलाई विविधीकरण गरेर फाइदा लिन सक्छन् ।

केही पश्चिमी देशहरूले बेल्ट एण्ड रोड इनिसिएटिभलाई बदनाम गर्ने प्रयास गरे पनि पूर्वाधार लगानी र विकासका लागि महत्वपूर्ण अवसरहरू सिर्जना गरेको छ । बेल्ट एण्ड रोड परियोजनाहरूमा भाग लिने ईयूका कम्पनीहरूले नयाँ बजारहरूमा पहुँच प्राप्त गर्न र विश्वव्यापी आर्थिक वृद्धिमा योगदान दिन सक्छन् । यस्तो पहलले सहयोगी परियोजनाहरूमा संलग्न सबै पक्षहरूको लागि सिर्जना गरिएको मूल्यको उदाहरण दिन्छ र पारस्परिक विजयको दर्शनलाई बलियो बनाउँछ ।

शैक्षिक आदानप्रदानले सांस्कृतिक खाडलहरू पूरा गर्न र पश्चिमी र चिनियाँ दुवै दृष्टिकोण बुझ्ने नेताहरूको पुस्ता निर्माण गर्न मद्दत गर्न सक्छ ।

सांस्कृतिक आदानप्रदान अर्को क्षेत्र हो जहाँ चीनको विकासले पर्याप्त अवसरहरू प्रदान गर्दछ । जनस्तरमा बढ्दो आदानप्रदान, पर्यटन र शैक्षिक क्षेत्रमा सहकार्यले आपसी समझदारी र सद्भाव बढाउन सक्छ भने सांस्कृतिक कूटनीतिले चीन र पश्चिमबीचको तनाव कम गर्न र सम्बन्ध सुदृढ गर्न महत्वपूर्ण भूमिका खेल्न सक्छ ।

यसबाहेक, शैक्षिक आदानप्रदानले सांस्कृतिक खाडलहरू पूरा गर्न र पश्चिमी र चिनियाँ दुवै दृष्टिकोण बुझ्ने नेताहरूको पुस्ता निर्माण गर्न मद्दत गर्न सक्छ । यो पारस्परिक समझदारीले विश्वव्यापी चुनौतिहरूलाई सहयोगी रूपमा सम्बोधन गर्न आवश्यक छ ।

चीनको विकासको बारेमा पश्चिमाहरूको धारणामा सबैभन्दा ठूलो समस्या भनेको देशको नियतको बारेमा गलत धारणा र डरको व्याप्ति हो । यस्ता भ्रम र डरलाई हटाउन र सहयोग बढाउन दुवै पक्षले खुला संवाद र विश्वास निर्माण गर्न आवश्यक छ ।

तसर्थ, पश्चिमले चीनको उदयलाई टकरावको होइन, थप सहयोगको अवसरका रूपमा हेर्नुपर्छ । जबकि रचनात्मक संलग्नता, पारस्परिक रूपमा लाभदायक परिणामहरूले चीनको विकास लक्ष्यहरूको पूर्ण बुझाइ र तिनीहरूलाई पश्चिमी चासोहरूसँग मिलाएर थप स्थिर र समृद्ध विश्व व्यवस्था निर्माण गर्न मद्दत गर्न सक्छ ।

आर्थिक सहयोग, प्राविधिक आविष्कार, लगानी, सांस्कृतिक आदानप्रदान र विश्वास निर्माणका सम्भावित लाभहरू पर्याप्त छन् । त्यसो गर्ने अवसरलाई अंगालेर पश्चिमले आफ्नो आर्थिक र प्राविधिक क्षमता अभिवृद्धि गर्दै विश्वव्यापी स्थिरता र समृद्धिमा योगदान पु-याउन सक्छ । अनावश्यक डर र आशंकामा फस्नुको सट्टा ईयू र पश्चिमका बाँकी राष्ट्रहरूले सहयोग र पारस्परिक सम्मानको भावनामा चीनसँग संलग्न हुनुपर्छ ।

विश्वव्यापी विकासको भविष्य साझेदारीमा निहित छ, अलगावमा होइन । र थप अन्तरसम्बन्धित र समृद्ध संसारलाई बढावा दिनको लागि ‘शून्य-सम’ मानसिकताको शिकार हुनुको सट्टा सबैले जित्ने दृष्टिकोण अपनाउनु आवश्यक छ ।

लेखक इटालीको आर्थिक विकास मन्त्रालयका पूर्व उपसचिव हुन् । यो लेख पहिलोपटक चाइना डेल्लीमा प्रकाशित भएको थियो ।