इभी बजारको विश्वव्यापी नेतृत्व गर्नबाट चीनलाई रोक्न सम्भव छैन

केही अमेरिकी र युरोपेली राजनीतिज्ञहरूले चीनको इलेक्ट्रिक वाहन उद्योगमा औंला उठाइरहेका छन् । तर, विश्वव्यापी हरित विकासमा महत्वपूर्ण भूमिका खेल्ने चीनको ईभी क्षेत्रको आलोचना गर्नु बेतुकको कुरा हो ।

विद्युतीय सवारी साधन (EVs), र तिनीहरूको मूल्य निर्धारण, कार्बन उत्सर्जन घटाउने, उपाय लगायतका धेरै कुरा छलफलको साझा विषयहरू हुन् । सबै ईभी, जसलाई नयाँ ऊर्जा सवारी साधन (NEVs) पनि भनिन्छ, मा आन्तरिक दहन इन्जिन (Combustion Engine)को सट्टा विद्युतीय मोटर हुन्छ । त्यहाँ प्लग–इन हाइब्रिड ईभी र फ्युल सेल ईभीहरू पनि हुन्छन् ।
परम्परागत सवारीसाधनको विपरीत, विद्युतीय सवारी साधनले कैयौं गुणा कार्वन उत्सर्जन घटाउन सक्छ किनभने तिनीहरू रिचार्जेबल विद्युतीय ब्याट्रीमा चल्छन् । ब्याट्री इलेक्ट्रिक सवारी (BEVs) ले कुनै टेलपाइप उत्सर्जन गर्दैन र दहन इन्जिन बिना काम गर्दछ । विश्वले “ग्लोबल वार्मिङ“ बाट “ग्लोबल बाइलिंग“ मा परिवर्तन गर्दा, उत्सर्जन कम गर्ने माध्यमको रूपमा नयाँ ऊर्जा वाहनहरू अँगाल्न आवश्यक छ ।

विश्वव्यापी इभी बजार द्रुत गतिमा अगाडि बढिरहेको छ । उदाहरणका लागि सन् २०२३मा लगभग १३.६ मिलियन इभी विश्वभर विक्रि भए । यस वर्ष इभीको विश्वव्यापी बिक्री २५–३० प्रतिशतले बढ्ने प्रक्षेपण गरिएको छ । म्याकिन्सेले २०२१ देखि २०३० सम्म विश्वव्यापी इभीको माग छ गुणा बढ्ने भविष्यवाणी यसअघि नै गरिसकेका छन् ।

BEVs र प्लग–इन हाइब्रिड इभीले गत वर्ष विश्वव्यापी हल्का गाडीको बिक्रीको १५.८ प्रतिशत प्रतिनिधित्व ग-यो । जसमा चीनले NEVs को उच्चतम बजार हिस्सा नर्डिक देशहरूमा पछ्याएको छ । सबैभन्दा छिटो बढ्दो बजारहरूमा टर्किए, ब्राजिल, थाइल्याण्ड, मलेसिया र अष्ट्रेलिया समावेश छन् । यसअर्थमा पनि ग्लोबल वार्मिङ विरुद्ध लड्न चीनको भूमिकालाई गाली गर्नुको सट्टा प्रशंसा गर्नुपर्छ ।

यो साँचो हो कि चीन इभी उत्पादन र बिक्रीमा अग्रणी छ । यसले सबैभन्दा बढी संख्यामा (क्रमशः ९.५८ मिलियन र ९.४९ मिलियन युनिट) उत्पादन र बिक्री मात्र गरेको छैन, गत वर्ष १२ लाख ईभी निर्यात पनि गरेको छ । र, यो वर्ष ११.५ मिलियन उत्पादन र ५.५ मिलियन इभी निर्यात गर्ने अपेक्षा गरिएको छ ।

यो ध्यान दिन पर्छ कि चीनको ईभीहरूको निर्यात अत्यधिक क्षमताको कारणले भन्दा पनि गुणस्तर र कार्यसम्पादनका कारण द्रुत रूपमा बढिरहेको छ । केही पश्चिमी राजनीतिज्ञहरूले प्रायः चीनको बजार अर्थतन्त्रको स्थितिलाई अस्वीकार गर्ने प्रयास गर्छन् । त्यसो गर्नुको सट्टा बजार शक्तिहरूलाई बजार साझेदारी निर्धारण गर्न र उपभोक्ताहरूलाई कुन उत्पादनहरू खरिद गर्ने निर्णय गर्न सक्षम पार्दै तिनीहरूले अझ खुला विश्वव्यापी बजारलाई अँगाल्नुपर्छ, । विश्वव्यापी रूपमा इभी बजारमा चीनको बढ्दो हिस्सा प्राकृतिक बजार बल र स्वस्थ प्रतिस्पर्धाको परिणाम हो । यो कुरा सबैले बुझ्न आवश्यक छ ।

यसबाहेक, चीनको इभी क्षेत्रले विश्वव्यापी प्रविधि विकासमा पनि योगदान पु¥याउँछ । चीनले विशेष उद्योग र आपूर्ति श्रृृङ्खलाहरू र यांग्त्जे नदी डेल्टा, पर्ल नदी डेल्टा र चेङ्दु–चोङकिङ क्षेत्रहरूमा ठूला उद्योग क्लस्टरहरू निर्माण गरेर आफ्नो इभी उत्पादन प्रक्रियालाई अझ प्रभावकारी बनाएको छ ।

विगत एक दशकमा, चीनले इभी प्रविधिको थप विकास गर्न ठूलो मात्रामा लगानी गरेको छ, र यसको नीतिहरू र प्राविधिक विकासहरूले विश्वव्यापी इभी बजारमा यसको सफलतामा ठूलो योगदान पु¥याएको छ । विशेष गरी, ब्याट्री प्रविधिमा चीनको प्रगतिले सबै खेललाई परिवर्तन गरिदिएको छ ।

जबकि चीनले विश्वको सबैभन्दा ठूलो ब्याट्री उत्पादन मूल्य श्रृंखला स्थापना गरेको छ, चिनियाँ इभी निर्माताहरूले आर्टिफिसियल इन्टेलिजेन्स (AI संचालित स्मार्ट कार प्रणालीहरू जस्ता थप सुविधाहरू थपेर आफ्ना सवारीहरूलाई सुरक्षित बनाएका छन् । र उपभोक्ताहरूका लागि थप सहज बनाउन स्मार्ट कार सुविधाहरू विकास गर्न अरबौं डलर खर्च गरेका छन् । यसले आवाज पहिचान र स्वचालित पार्किङ प्रणाली सुधार गर्न मद्दत गर्छ । तिनीहरूले “मानव x कार x घर“ इकोसिस्टम भनिने गरी फोन र घरका उपकरणहरूमा समेत आफ्नो इभी कनेक्ट गर्न नयाँ सुविधाहरूमा पनि लगानी गरिरहेका छन्।

वास्तवमा, चिनियाँ इभी निर्माताहरूले प्रतिस्पर्धी मूल्यहरूमा विशेषतायुक्त र प्राविधिक रूपमा उन्नत गाडीहरू बिक्रीपछिको बलियो समर्थनका साथ प्रस्ताव गरिरहेका छन् ।

प्रतियोगीहरूले बजार नियमहरू पालना गर्नुपर्छ र सबै बजार सहभागीहरूको लागि एक स्तर खेल मैदान सुनिश्चित गर्नुपर्छ । चीनको इभी निर्माता बीवाईडीले गत वर्ष अमेरिकाको लगानीमा टेस्लालाई विश्वको सबैभन्दा ठूलो इभी निर्माण कम्पनीको रूपमा उछिनेको छ । चीनले जापानलाई पछि पार्दै विश्वको सबैभन्दा ठूलो कार निर्यातकर्ताको रूपमा उछिनेको छ ।
अमेरिका र इयूका राजनीतिज्ञहरूले के गर्नुपर्छ राष्ट्रिय सुरक्षाको रक्षाको नाममा चीनको इभी क्षेत्रलाई तथाकथित आरोप लगाउनबाट अलग रहनु र यसको सट्टामा बजार खेलाडीहरूलाई आफ्नै छनौट गर्न अनुमति दिनु उत्तम हुन्छ जसरी एलोन मस्कले चिनियाँ बजारमा लगानी बढाउँदै प्रतिस्पर्धामा भाग लिइरहेका छन् ।

यद्यपि, केही देशहरू र अटोमेकरहरू विश्वव्यापी इभी बजारमा चीनको सफलताको बारेमा चिन्तित छन् । यद्यपि उनीहरूले बुझेका छन् कि चीनसँग प्रतिस्पर्धा गर्न सजिलो छैन, किनभने यसले कुशल प्राविधिक नवाचार इकोसिस्टम स्थापना गरेको छ र यससँग ठूलो उत्पादन क्षमता छ । अमेरिका र युरोपेली संघ, जसले धेरै दशकदेखि अटोमोबाइल व्यापारबाट फाइदा उठाएको थियो, अब आर्थिक बदमासीको कार्यमा चीनको ईभी निर्यातलाई आफ्नो बजारमा प्रतिबन्ध लगाउन खोजिरहेका छन् ।

युरोपेली आयोगले भर्खरै चिनियाँ इभीहरूलाई इयू बजारमा प्रवेश गर्नबाट रोक्नको लागि बहाना खोज्न इभी आयातमा एन्टि–सब्सिडी अनुसन्धान सुरु गरको छ । अमेरिकाले इभीको अत्यधिक आपूर्तिको बारेमा गुनासो गरिरहेको छ । तर जबसम्म विकसित अर्थतन्त्रका उपभोक्ताहरू चिनियाँ इभीसँग सन्तुष्ट छन्, तबसम्म अमेरिका र इयूका लागि चीनलाई विश्वव्यापी इभी बजारको नेतृत्व गर्नबाट रोक्न सजिलो हुनेछैन ।

(श्रीलंकन नागरिक माया माजुरानको यो लेख चाइना डेल्लीमा प्रकाशित भएको थियो । नेपालमा पनि इभीमा चासो राख्नेहरुका लागि यो लेख सान्दर्भिक हुनसक्छ  -सं)