नेपालगन्ज । आज यमपञ्चकको अन्तिम दिन, अर्थात भाइटीका (किजापूजा) । आज दिदीबहिनीहरुले दाजुभाईलाई टीका लगाइदिएसँगै तिहार सकिन्छ ।
सामान्यतया सबैले आज भाइटीका लगाइदिँदा सप्तरङ्गी टीका बनाएर लगाइदिने चलन रहँदै आएको छ । परम्परादेखि नै सातवटा रङ्गको टीका लगाउने चलन रहँदै आएपनि शास्त्रीय मान्यतामा भने तिहारको टीका पञ्चरङ्गी हुने शास्त्रका ज्ञाताहरुले बताउने गरेका छन् । उनीहरुका अनुसार शास्त्रले तिहारमा सप्तरङ्गी नभएर पञ्चरङ्गी टीका लगाउनुपर्ने बताएका छन् ।
नेपाल पञ्चाङ्ग निर्णायक विकास समितिका पूर्वअध्यक्ष प्रा.डा. रामचन्द्र गौतमका अनुसार भाइटीकामा रातो, सेतो, पहेँलो, हरियो र नीलो गरी पाँच रङ्गको टीका लगाउनु पर्दछ । उनले शास्त्रमा पाँच रङ्ग नै लेखिएको बताउँछन् ।
तर धेरै स्थानमा परम्पराअनुसार सात रंगका टीका लगाइदिने चलन रहँदै आएको छ । सप्तरङ्गी टीका लगाउनेहरुको तर्क अनुसार ७ वटा ग्रहहरुको नाममा सप्तरङ्गी टीका लगाउनु पर्ने रहेको छ ।
उनीकहरुको तर्क अनुसार भाइटीकाको दिन लगाइने सप्तरङ्गी टीकाले दाजुभाइप्रतिको प्रेम ७ वटा रंगजस्तै गाढा भइरहने भन्ने विश्वास गरिन्छ। धर्मशास्त्रविद्हरु सप्तरङ्गी टीका ७ वटा ग्रहसँग सम्बन्धित रहेको बताउँछन्।
ज्योतिषशास्त्र अनुसार ९ वटा ग्रहको महत्त्व हुन्छ। राहु र केतु पनि ग्रह हुन्, तर यी दुई ग्रहले राम्रो फल नदिने हुनाले ७ वटा ग्रहलाई मुख्य मानिन्छ। सप्तरङ्गी टीका पनि तिनै ७ वटा ग्रहसँग सम्बन्धित छन्।
धर्मशास्त्रविद्हरुका अनुसार सूर्यले रातो, चन्द्रमा र शुक्रले सेतो, मंगलले कलेजी, वृहस्पतिले पहेँलो, शनिले निलो तथा बुधले हरियो रंग जनाउँदछन् ।
भाइटीका लगाउँदा कुन दिशा फर्किने ?
भाइटीका लगाउने र लगाइदिने व्यक्ति कुन दिशामा फर्किने भन्ने कुराको साधारणतया ख्याल राखेको पाइँदैन। अधिकाँस दाजुभाइ दिदीबहिनीहरुले जता सजिलो हुन्छ त्यतै फर्केर टीका लगाउने चलन रहेको छ । तर धर्मशासत्र अनुसार टीका थाप्न बस्ने व्यक्तिले चन्द्रमालाई सम्मुख वा दायाँ तिर पार्नुपर्ने उल्लेख गरेको छ ।
भाइटीका लगाइदिने दिदीबहिनी पश्चिम र लगाइमाग्ने दाजुभाइ पूर्व फर्कनुपर्ने पञ्चाङ्ग निर्णायक विकास समितिका सदस्य प्रा.डा. देवमणि भट्टराई बताउँछन् ।
यसो गरेमा वृश्चिक राशिमा रहेका उत्तरका चन्द्रमा दाहिने पर्ने भएकाले दिदीबहिनी पश्चिम र दाजुभाइ पूर्व फर्किनुपर्ने उनको तर्क छ । हरेक शुभकर्ममा चन्द्रमालाई अगाडि वा दायाँ पार्नुपर्ने शास्त्रीय नियम रहँदै आएको छ ।
भाइटीकाको उत्तम साइत बिहान १० बजेर ५१ मिनेटमा रहेको नेपाल पञ्चाङ्ग निर्णायक विकास समितिले जनाएको छ । राज्य सञ्चालकले साइतमै टीका लगाउनु पर्ने र सर्वसाधारणले भने दिनभरी नै टीका लगाउन सक्ने समितिले जनाएको छ ।
प्रतिक्रिया