भारतको ग्रामीण क्षेत्रमा साठी करोड भन्दा बढी मानिस बसोबास गर्छन् । जोसँग न त कोरोना भाइरसको परीक्षण गराउने पहुँच छ, न उ उपचार सुविधा नै प्राप्त गर्न सक्छन् ।
भारतीय अधिकारीहरु अब यी ६० करोड बढी नागरिकमा कोरोना संक्रमण फैलिन डरले तनाबमा रहेका छन् ।
नेशनल फेमिली हेल्थ सर्भे ४ को तथ्यांक अनुसार भारतको ग्रामीण बसोबास गर्ने २५ प्रतिशत जनतासँग मात्रै सार्वजनिक स्वास्थ्य सेवामा पहुँच छ ।
त्यसो त भारतमा वृद्धवृद्धाको ७० प्रतिशत संख्या गाउँमै रहेको छ । यो संख्याप्रति अहिले भारतीय अधिकारीहरु सबैभन्दा बढी चिन्तामा छन् ।
स्वास्थ्य सेवा प्राप्त नहुने कारण गाउँमा धेरै मानिस गम्भीर बिरामीको उपचार गराउन सक्दैनन् । यस्तो अवस्थामा माहामारीको उपचार समेत समयमा हुँदैन ।
भारतका वरिष्ठ महामारी रोग विशेषज्ञ जयप्रकाश मुलियितका अनुसार भारतको कमसेकम आधा जनसंख्यामा कोरोना संक्रमण फैलिन डर छ ।
द गार्जियनसँग कुरा गर्दै उनले भनेका छन् कि भारतको ग्रामीण क्षेत्रमा पहिल्यै कैयौं मानिस घातक रोगको शिकार भैरहेका छन्, जसले सामान्य उपचारसेवा समेत पाएका थिएनन् ।
मुलियित भन्छन्, ‘यो समुह एवं वृद्धवृद्धा कोरोना भाइरसको संक्रमणमा आउने खतरा निकै बढी छ । सीमित सेवा सुविधाको कारण परिवारले आफ्ना वृद्धवद्धा आमाबाबुलाई अस्पताल लैजान सक्दैनन् । उनीहरुलाई मर्नकै लागि छोडिदिन्छन् । यो ग्रामीण भारतको यथार्थता हो, जहाँ औषत आयु ६५ वर्ष मात्र रहेको छ । ’
मुलियितका अनुसार भारतका कैयौं जिल्ला दस हजार वर्ग किलोमीटर भन्दा पनि ठूलो क्षेत्रफलमा फैलिएका छन् । यस्तो क्षेत्रमा मानवीय त्रासदीको पुरै तस्विर कहिल्यै देखिँदैन या आयो भने पनि निकै ढिला गरी आउँछ ।
ग्रामीण क्षेत्रमा डर
सार्वजनिक स्वास्थ्य विशेषज्ञका अनुसार ग्रामीण भारतमा जुन ढंगले महामारी फैलिन्छ त्यो शहरको तुलनामा बिल्कुल फरक हुनेछ ।
शहरमा निश्चित रुपमा संक्रमण तिब्र गतिमा फैलिरहेको छ तर त्यहाँ डाक्टर एवं स्वास्थ्यकर्मीसँग महामारी विरुद्ध लड्न साधनस्रोत उपलब्ध छ । भारतमा ८० प्रतिशत डाक्टर र ६० प्रतिशत अस्पताल शहरमै रहेका छन् ।
२० करोड भन्दा बढी जनसंख्या भएको राज्य उत्तर प्रदेश एवं १० करोड भन्दा बढी जनसंख्या भएको बिहारमा अवस्था निकै खतरनाक हुनसक्छ । दुवै राज्यको सार्वजनिक स्वास्थ्य सेवा निकै चिन्ताजनक अवस्थामा रहेको छ ।
भारतमा सबैभन्दा धेरै गरिब राज्यमा एक रहेको बिहामा ३० प्रतिशतभन्दा बढी मानिस गरिबीको रेखामुनि रहेका छन् । बिहारको ९० प्रतिशत भन्दा बढी जनसंख्या गाउँमै बसोबास गर्छन् ।
२०१९ को नेशनल हेल्थ प्रोफाइलको तथ्यांकअनुसार बिहारमा हरेक १० हजार जनसंख्याका लागि सिर्फ एक बेड र चार डाक्टर उपलब्ध छन् । राज्यमा जब भाइरल, ज्वरो या डेंगु फैलिन्छ तब पनि स्वास्थ्य सेवाको हालत खराब बन्छ ।
उत्तर प्रदेश सरकारका अनुसार यस समय प्रदेशमा कोरोना संक्रमणका लागि १३५ अस्पताल रहेका छन् । सरकारले ठूलो संख्यामा परीक्षण गर्ने लक्ष्य राखेको छ, तर अहिलेसम्म पनि संक्रमणको पुरै तस्विर आइसकेको छैन । -बीबीसी
प्रतिक्रिया