बर्ष २०७६ साल नेपालीहरूको घर आँगनबाट बिदाइ भएको छ । वर्षको अन्त्यमा विश्वव्यापी रूपमा फैलिएको कोरोना भाइरस सङ्क्रमणका कारण उत्पन्न त्रासदीबीच लकडाउनमै रहेर नेपालीहरूले २०७७ सालको स्वागत गर्नुपरेको छ ।
अर्थात् नयाँ बर्ष २०७७ को शुभारम्भ खल्लो भएको छ । गएको वर्षमा नेपालमा केही महत्वपूर्ण घटना भए, जुन सम्झन लायक छन् । २०७६ को सुरुवाती ३–४ महिनामा खासै चर्चायोग्य घटना नभए पनि बर्षको मध्य र पूर्वाधमा केही स्मरणयोग्य घटना भए । केही सकारात्मक र नकारात्मक दुवैखाले ।
बर्ष २०७६ का सुखद् घटनामा छिमेकी राष्ट्र चीनका राष्ट्रपति सि जिनपिङको नेपाल भ्रमण, प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीको दोस्रो पटक मिर्गौलाको सफल प्रत्यारोपणदेखि दक्षिण एशियाली खेलको नेपालमा सफल आयोजनलाई लिन सकिन्छ ।
अर्कोतर्फसभामुख कृष्णबहादुर महरा यौनजन्य दुव्र्यवहारमा फस्न पुगेको घटनादेखि टेप प्रकरणमा सरकारका तत्कालीन सञ्चारमन्त्री गोकूल बाँस्कोटाको राजीनासम्म बर्ष २०७६ का नकरात्मक घटना हुन् ।
१. चिनियाँ राष्ट्रपतिको नेपाल भ्रमण
२०७६ साल असोजमा चिनियाँ राष्ट्रपति सी चिनफिङले नेपालको दुई दिने भ्रमण गर्नुभयो । करिब शक्तिशाली उत्तरी छिमेकी राष्ट्र चीनका राष्ट्रपतिको २३ वर्षपछि नेपालमा भएको राजकीय भ्रमणले विश्वको ध्यान नेपालतर्फ सोझियो नै भ्रमणले सरकारको कूटनीतिक सफलता पनि झल्कायो ।
राष्ट्रपति सी चिनफिङले असोज २५ र २६ (१२ र १३ अक्टोबर)मा गरेको नेपाल भ्रमणले नेपाल र चीनबीचको मित्रतामा नयाँ अध्याय सुरु गर्न सफल भयो । चिनियाँ राष्ट्रप्रमुखको भ्रमणले आर्थिक समृद्धि र द्विपक्षीय सम्बन्ध विस्तारमा दीर्घकालीन महत्व राखेको छ ।
२. प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीको सफल मिर्गौला प्रत्यारोपण
प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओली २०७६ साउन महिनामा सिङ्गापुर गएर स्वास्थ्य उपचार गराएर फर्केको सात महिनापछि सफल मिर्गौला प्रत्यारोपण भयो ।
त्यो पनि नेपालकै त्रिवि शिक्षण अस्पताल, महाराजगञ्जमा । सो अस्पतालका प्रा. डा. प्रेमराज ज्ञवाली नेतृत्वको टोलीले प्रधानमन्त्री प्रधानमन्त्री ओलीको गत फागुन २१ गते मिर्गौला प्रत्यारोपण गरेको थियो । सत्तारुढ नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी (नेकपा) का अध्यक्षसमेत रहनुभएका प्रधानमन्त्री ओलीलाई उहाँकी भान्जी समीक्षा सङ्ग्रौलाले आफ्नो एउटा मिर्गौला दिनुभएको थियो ।
प्रधानमन्त्री ओलीको यो पटक दोस्रो मिर्गौला प्रत्यारोपण गरिएको हो । पहिलो पटक २०६४ साउनमा भारतको एपोलो अस्पतालमा गरिएको प्रत्यारोपण मिर्गौलाले राम्रोसँग काम नगरेपछि दोस्रो पटक मिर्गौला प्रत्यारोपण गरिएको हो ।
३.सागको सफल आयोजन
१३औँ दक्षिण एसियाली खेलकुद प्रतियोगिता (साग) नेपालमा भव्य रूपमा सम्पन्न भयो । जसमा ५१ स्वर्णसहित नेपालले दोस्रो स्थान हासिल गर्न सफल भयो ।
मङ्सिरमा सम्पन्न साग प्रतियोगिताको राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारीले मङ्सिर १५ गते उदघाटन गर्नुभएको सो प्रतियोगिताका २६ खेल विधामा ३२० स्वर्ण, त्यतिकै सङ्ख्यामा रजत र ४८१ काश्य पदकका लागि काठमाडौँ, पोखरा र जनकपुरमा प्रतियोगिता सञ्चालन भएको थियो ।
सन् १९८४ मा स्थापना भएको सागको १३औँ शृङ्खलासम्म आइपुग्दा नेपालले यसअघि दुईवटा प्रतियोगिता सफलतापूर्वक सम्पन्न गरिसकेको थियो । सन् १९८४ मा पहिलो पटक नेपालबाट सुरु भएको सागको नेपालमा भएको यो तेस्रो संस्करण थियो ।
४. राष्ट्रिय सभा निर्वाचन
राष्ट्रिय सभाका एक तिहाइ सदस्यको निर्वाचन पनि २०७६ मै भयो । माघ १० मा भएको निर्वाचनबाट राष्ट्रिय सभामा रिक्त रहेका १९ मध्ये सातवटै प्रदेशबाट १८ जना राष्ट्रिय सभा सदस्य निर्वाचित भएका छन् ।
एक जना भने राष्ट्रपतिले मनोनयन गर्ने व्यवस्था भए पनि एक रिक्त पदमा अझै मनोनित गरिएको छैन । उपनिर्वाचनमा २ हजार ५६ मतदाता सहभागी बने । १८ सिटका लागि भएको यो उपनिर्वाचनमा विभिन्न दलका गरी ४५ उम्मेदवार चुनावी मैदानमा उत्रे । जसमा अधिकांश राष्ट्रिय सभासदस्य पदमा नेकपाका उम्मेदवार विजयी बने ।
यसैगरी विभिन्न कारणले खाली भएका एक प्रतिनिधिसभा र तीन प्रदेशसभा सदस्यसहित ५२ स्थानमा उपनिर्वाचन भयो । मङ्सिर १४ मा भएको निर्वाचनको मतदानमा ६५.४३ प्रतिशत मत खस्यो । उपनिर्वाचनमा नेकपाले सबैभन्दा बढी ३० स्थानमा जित हात पार्योे जसमा उसले एक प्रतिनिधिसभा सदस्य, एक प्रदेशसभा सदस्य, तीन स्थानीय तहको अध्यक्ष पदमा जित हात पार्न सफल भयो ।
त्यस्तै दोस्रोमा नेपाली काँग्रेसले १३ स्थानमा जित हात लगायो । काँग्रेसले एक प्रदेशसभा सदस्य र धरान उपमहानगरपालिकाको मेयर पदमा जित हात लगायो भने उपनिर्वाचनमा सर्वाधिक चासोको विषय बनेको कास्कीको क्षेत्र नम्बर २ मा हेलिकप्टर दुर्घटनामा निधन भएका तत्कालीन पर्यटनमन्त्री रवीन्द्र अधिकारीकी धर्मपत्नी विद्या भट्टराई विजयी हुनुभयो ।
५.सभामुख महराको यौन दुव्र्यवहार प्रकरण
संसद् सचिवालयकी एक महिला कर्मचारीलाई यौन दुव्र्यवहार गरेको अभियोगमा बहालवाला सभामुख कृष्णबहादुर महरा २०७६ असोजमै पक्राउ पर्नुभयो र १३३ दिनपछि जिल्ला अदालत काठमाडौँबाट सफाइ पनि पाउनुभयो ।
यो घटना महरा प्रकरणले निकै चर्चित बन्न पुग्यो । पछि अदालतको फैसलासँगै फागुन ५ गते सफाइसहित महरा रिहा हुनुभयो । जिल्ला न्यायाधीश अम्बरराज पौडेलको इजलासले बलात्कार प्रयास पुष्टि हुने आधार नदेखिएको भन्दै अभियोग दाबीबाट महरालाई सफाइ दिने फैसला सुनाएको थियो ।
पीडित भनिएकी महिला कर्मचारी रोशनी शाहीले आफूमाथि बलात्कार प्रयास नभएको जिकिरसहित अदालतमा गरेको वकपत्र, महराले दिएको इन्कारी बयान र फरेन्सिक ल्याबको रिपोर्टलाई आधार मानेर इजलासले सफाइ दिएको हो । महरालाई बलात्कार आरोपमा असोज १९ गते सरकारी निवासबाट प्रहरीले पक्राउ गरेको थियो ।
आफूमाथि आरोप लागेपछि सत्तारुढ दल नेकपाले महरालाई सभामुखबाट राजीनामा दिन लगायो र उहाँको ठाउँमा नेकपाकै सांसद अग्नि सापकोटा सभामुखमा निर्वाचित हुनुभयो ।
६. विवादास्पद टेप प्रकरणले राजीनामा
सञ्चार तथा सूचना प्रविधि मन्त्री गोकुल बाँस्कोटा ७० करोड कमिसन बार्गेनिङ गरेको भन्दै सार्वजनिक गरिएको एउटा विवादास्पद टेप प्रकरणमा जोडिएपछि मन्त्री पदबाट राजीनामा नै दिनुपर्यो ।
सेक्युरिटी प्रिन्टिङ प्रेस खरिद प्रकरणमा बाँस्कोटाले स्विस कम्पनीका नेपालस्थित प्रतिनिधि विजयप्रकाश मिश्रसँग ७० करोड कमिसन मागेको भनिएको विवादास्पद अडियो टेप सार्वजनिक भएपछि बाँस्कोटाले फागुन ८ गते प्रधानमन्त्री ओलीसमक्ष राजीनामा दिनुभएको थियो ।
७. एमसीसी विवाद
बर्ष २०७६ को अत्यधिक चर्चाको विषय बन्यो अमेरिकी सहयोग नियोग मिलेनियम च्यालेन्ज कर्पाेरेसन (एमसीसी) । सत्तारुढ दल नेकपाभित्रै एमसीसीबारे विवाद उत्पन्न भएपछि यसको किनारा लगाउन नेकपाले वरिष्ठ नेता झलनाथ खनालको नेतृत्वको एक सुझाव कार्यदल नै गठन ग¥यो ।
यसअघि एमसीसीबारे नेकपाको स्थायी समिति र केन्द्रीय समितिमा नेताहरू स्पष्ट रूपमा दुई भागमा विभाजित बनेका थिए । उक्त कार्यदलले एमसीसी सम्झौता परिमार्जन गर्न दिएको सुझावका कारण संसदबाट एमसीसी अनुमोदन अन्यौलमा परेको छ ।
८. भ्रमण वर्ष २०२० स्थगित
बहुचर्चित र महत्वाकांक्षी योजनाका रूपमा अघिसारेकोे नेपाल भ्रमण वर्ष २०२० शुरुवातसँगै स्थगित हुन पुगेको छ । सरकारले २०२० मा २० पर्यटक भित्र्याउने लक्ष्यसहित भ्रमण वर्षको सुरुवात गरेको थियो ।
विश्वव्यापी रूपमा फैलिएको कोरोना भाइरसका कारण सुरुमा अप्रिलसम्म स्थगित गरिएको भ्रमण वर्षपछि एक वर्षका लागि स्थगित गरिएको हो । भ्रमण वर्ष २०२० स्थागित सँगै यसको प्रचार प्रसार र अन्य व्यवस्थापनका लागि गठित सचिवालय पनि यही वैशाखबाट विघटन भएको छ ।
९. पार्टी एकताको लहर
सधैं फूट र बैमनस्यमा रमाउने दलहरुबीच एकता र सहकार्यलाई सुखद मान्नुपर्छ । बर्ष २०७६ मा पूर्व पञ्चहरू सम्मिलित दुई समूहमा विभाजित राप्रपा एक भयो ।
लामो समयको प्रयास, छलफल र वार्तापछि राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टी (राप्रपा) र राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टी (राप्रपा) संयुक्तबीच फगुन २८ गते एकता भएको हो । एकतापछि सो पार्टीमा तीन जना अध्यक्ष छन् कमल थापा, पशुपतिशमशेर राणा र डा. प्रकाशचन्द्र लोहनी ।
त्यसैगरी २०७६ मै उपेन्द्र यादव नेतृत्वको सङ्घीय समाजवादी फोरम नेपाल र डा. बाबुराम भट्टराई नेतृत्वको नयाँ शक्ति पार्टी नेपालबीच पार्टी एकता घोषणा भयो । दुई पार्टी एकतापछि ‘समाजवादी पार्टी नेपाल’ बनेको छ । नयाँ पार्टी एकीकरणको वैशाख २३ गते घोषणा गरियो । नवगठित पार्टीको सङ्घीय परिषद् अध्यक्षमा डा. बाबुराम भट्टराई छन् भने केन्द्रीय समिति अध्यक्षमा उपेन्द्र यादव छन् ।
१०. प्रदेश प्रमुख परिवर्तन
संघीयता कार्यान्वयनको दुई बर्ष नपुग्दै सरकारले २०७६ मा सातै प्रदेशमा नयाँ प्रदेश प्रमुख परिवर्तन ग¥यो । मन्त्रिपरिषद् बैठकको सिफारिसमा राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारीले सबै प्रदेश प्रमुखलाई पदमुक्त गर्नुभएको थियो ।
सरकारको सिफारिसमा राष्ट्रपति भण्डारीले प्रदेश १ मा सोमनाथ प्यासी (अधिकारी), २ मा तिलक परियार, ३ मा विष्णुप्रसाद प्रसाईं, गण्डकीमा अमिक शेरचन, ५ मा धर्मनाथ यादव, कर्णालीमा गोविन्द कलौनी र सुदूरपश्चिममा शर्मिला पन्त नयाँ प्रदेश प्रमुख नियुक्त गर्नुभयो ।
११. कोरोना कहर
२०७६ को डिसेम्बरमा चीनको उहानबाट सुरु भएको महाव्याधी कोरोना भाइरस सङ्क्रमण विश्वका कैयौँ मुलुक हुँदै नेपालमा पनि प्रवेश ग¥यो । वर्षको अन्तिम महिना कोरोनाविरुद्धको लडाइँमा अन्य देशहरू जस्तै सिङ्गो नेपाल पनि होमियो ।
राज्यका सम्पूर्ण स्रोतसाधन र शक्ति प्रयोग गरेर यसको रोकथाम र नियन्त्रणको प्रयास भइरहेको छ । यो भाइरसका कारण मुलुक लकडाउनकै अवस्थामा छ । भाइरसबाट नेपालमा हालसम्म १२ जनामा सङ्क्रमण देखिए पनि यसबाट नेपालमा हालसम्म कसैको ज्यान गएको छैन ।
कोरोना रोकथाम, नियन्त्रण तथा उपचारका लागि सरकारले फागुन अन्तिम साता उपप्रधान तथा रक्षामन्त्रीको संयोजकत्वमा उच्च स्तरीय समिति गठन गरेर यो रोग फैलन नदिन काम गरिरहेको छ ।
प्रतिक्रिया